Adem’İn kemİğİnden bir başlangıç hİkÂyesİ:adem’le havva
– Muhammet ÇELİK

Edebiyatın ana merkezi aşktır. Sait Faik’in de ifade ettiği gibi “Sevmek, bir insanı sevmekle başlar her şey” (2021, s.25). Bu kavramı genişletip tüm aşklara nüfuz ettirmek mümkündür. Bu aşk bazen bir insana bazen bir şehre aittir. Neredeyse tüm eserlerinde aşk ve kadın temasını işleyen Tanpınar, genellikle Huzur romanı ile anılır fakat onun hikâyeleri de en az romanları kadar önemlidir. Tanpınar’ın eserlerinde aşk, bu hayatı yaşama çabasıdır. Nefes alıp verdiğinin, giyinip kuşandığının, hayatı hissedebilmenin ve bunların zevkine ulaşabilmenin bir aracıdır: “Hayatımda aşk yok. Beni yalnız o diriltebilir.” (Enginün- Kerman, 2020, s.95). Aşk, Tanpınar’da hayatın bağlantı noktası ve ilmeğidir: “Aşk, bize münferit ve dağınık dünyayı bir bütün hâlinde verir; zekâyı ihsasların yalancı cennetinden ve dar müfredatından, aklın gülünç ve sıkışık hesaplarından kurtararak bir ebediyetin aynası yaptığı içindir ki, biz onun vasıtasıyla ârızî olan her şeyi yeneriz” (Emil, 2000, s.134). Ölümü unutturacak ve hayatı diri tutacak olan, ölümsüz olunabilecek yerdir aşk. Çünkü “dünyanın temeli sevgidir.” (Pamuk, 2008, s.50)

Tutunamayandan Tutunamayanlar’ ın Yazarına: Oğuz Atay’a Mektup 
– Nİlay kEStevur

Oğuz Bey,

İstanbul’un her vakit değişen semtlerinden birinde; Selim’in, Turgut’un, Hikmet’in ve Coşkun’un malûm münzeviliği ve kederi içinde, bir nisan akşamında cama vuran yağmur damlalarının sesini işiterek ve biraz da üşüyerek yazıyorum bu satırları size -’perşembe’ günü olmadığını biliniz ve müsterih olunuz-. Mektup yazmanın sıkıntısı ve yaratmamanın sancısıyla kıvranırken kelimelerimin yetersizliğinden ve yeterince ifade edemediğim hislerden huzursuzum. Biliyorum, bu satırlar size ulaşmayacak fakat yine de yazmak bir tür tutunma çabasıdır değil mi? Yazarken, bu dünyadan, bu yalnızlıktan bir nebze de olsa sıyrılabileceğimi düşünüyor, her satırda biraz daha özgürleşiyor; bilinçaltımın derinliklerine gömülen o anlamsız boşluğu dolduracak “kelimeler” arıyorum.

Adorno’da “Angajman”dan Özerklİğe: Edebiyat ve Polİtİka
– Hümeyra Çalışkan

Adorno, özellikle Sartre’ın Edebiyat Nedir’ine bir cevap niteliği taşıyan “Angajman” adlı makalesinde en temel estetik problemlerden birini tartışır: Bu, edebiyatın bir işlevinin olup olmadığıdır. Marksist estetiğin açmazlarından biri olarak görülen edebiyatta araçsallık problemi, Sosyalist Gerçekçilik gibi edebiyattan okuyucusunu “yanlış bilinçten” arındırma işleviyle doğrudan “fayda” beklentisi içinde olan görüşleri ve en sonunda edebiyatın dünyayı değiştirme gibi büyük bir iddiaya bürünmesini doğurur. Bu düşüncenin tam karşısında ise biçimcilik (formalism), edebiyatı kendisini oluşturan tüm koşullardan kopararak sözcüklerin düzenlenişine indirger. Angajman tartışması bu iki görüş arasında edebiyatın özerk ya da angaje oluşuyla ilişkilidir. Angajman, Türkçeye “bağlılık” şeklinde çevrilen bir ifade olarak metnin hareket noktasını oluşturan politik/ düşünsel konuma işaret eder.

“Radikal”e ve “Erkİn”e Kulak Verirken: “Şİİrsel Bir Yazı Var mıdır?”
– Yasemİn Duha Meşe

Yazının Sıfır Derecesi (Le Degré Zero de l’Ecriture-1953)’nden Camera Lucida’ya (1980) kadar bütün eserlerinde döneminin hâkim iletişimsel ve kültürel formlarının bütünüyle özgün bir okumasını yapmakla birlikte eleştiri ve edebiyat kuramlarını derinden etkilemiştir. Bu bağlamda Roland Barthes bir yandan göstergebilimci olarak anılırken öte yandan Foucault, Derrida gibi postyapısalcı düşünürlerle birlikte Fransız Eleştiri Kuramının öncüleri arasında yer alır (Aydınalp, 2021, s. 206). Şiirsel Bir Yazı Var mıdır? (1953) da da tıpkı Yazarın Ölümü’nde olduğu gibi adeta  mümkün olmayan yani imkansız bir dünyayı söylence eder. Daha önce yazarın ölümünü mübah sayan Barthes, şiirsel bir yazının da olamayacağını öne sürer. Özne üzerine kafa yoran Barthes’ın  metni ve metnin yaratıcı gücünü sorgulaması yazılarının konusunu oluşturur. “Yazarın varlığı, dilsel yapının ve anlamlar sisteminin dışına çıkamaz. Metin anlamını kökeninden değil, kullandığı dilden alır. Bu dil yapısı, okur tarafından çözümleniyor olsa bile, okur bile burada bir özne değil, üzerine anlam yazılan bir uzamdır” (Sümbül, 2021, s. 38). Şiir ve şiirsellik söz konusu olduğunda da benzer biçimde hem klasik hem de çağdaş şaire ilişkin eleştirel yaklaşımları bulunur.

Ahmet Uluçay ile Gündüz Düşü: “Karpuz Kabuğundan Gemİler Yapmak”
– Begüm Arslan

Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak, bağımsız sinema hareketine önemli bir katkı sağlamıştır. Kısıtlı imkanlarla çekilen film, samimi anlatımıyla hafızalarda yer etmiştir. Belki de buna sebep olan şey, filmin Türkiye’nin adeta bir izdüşümü olmasıdır. Karmaşık bir konuya sahip olmaktan çok, anlatma odaklıdır diyebiliriz. Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak, kırsal Anadolu’nun gerçekçi bir tablosunu çizerek, bu coğrafyanın insanlarını beyaz perdeye taşımıştır. Filmde kültürel imgeler yer alır. Bununla birlikte bu imgelerin açıkça yer verilmesi yerine katmanlı bir şekilde filme yerleştirilmesi tercih edilmiştir. Filmdeki bu katmanlar: hayaller ve gerçeklik, çocukluk ve büyüme, köy ve şehir çatışması, sinema ve sanat şeklinde sıralanabilir. Filmdeki temalar, her yaştan ve her kesimden izleyicinin kendisinden bir şeyler bulabileceği evrensel niteliktedir.

Başlangıçların Başlangıcı: Türk MİtolojİSİnde Yaratılış
– Mustafa Bostan

Başlangıçta sonsuz bir su vardı diye başlar Altay Yaratılış Destanı. Bu destan Türk mitolojisinde yaratılışı hem dünya hem de insan ve diğer canlılar açısından ele almaktadır. Kozmogoni yani yaratılış mitleri farklı medeniyetlere göre farklı şekillerde anlatılmıştır. İbrahimî dinlerde yoktan yaratma (ex nihilo) inanışı ön plandadır. Bu mitlerde her şeyin üzerinde aşkın bir varlık olan tanrı, evreni yoktan yaratmıştır. Bundan dolayı da kendisi tek ilahî güçtür ve ortağı bulunmaz. Yoktan yaratmada tanrı bu eylemi bilinçli ve bir düzen doğrultusunda gerçekleştirmiştir. (Eliade, 2001:37-52) Ortadoğu mitlerinde kaostan varoluş ön plandadır. Başlangıçta bir düzensizlik vardır, bu düzensizlik hali düzene geçtiğinde evren oluşmuştur.